De Hertogelijke burcht

De stad Zevenaar is ontstaan bij een middeleeuwse burcht, ook wel kasteel of slot genoemd, die hier op het huidige Masiusplein heeft gestaan. De archeologische resten bevinden zich in een deel van het centrum in de ondergrond. De oudste burchtaanleg dateert uit de 13e eeuw, maar in de 11e en 12e eeuw was hier al sprake van een hof. De burcht werd gevestigd op een strategische plek langs een stroomgeul, de Aa. De burcht bestond uit de hoofdburcht met houten ophaal-brug, de voorburcht, een omwalling en verschillende grachten. Het gehele complex besloeg ongeveer drie hectare.

Kleefs bezit

Aangenomen wordt dat de burcht vanouds eigendom was van de graven, later hertogen, van Kleef. Vanaf 1355 wisselde tengevolge van verpandingen de zeggenschap over de burcht enkele malen tussen Kleef en Gelre. Omstreeks 1400 was de burcht in Gelderse handen en is deze door Kleefs krijgsvolk verwoest (“ingenoomen en uutgeroofd”). Binnen enkele jaren moet toen een burcht met zeer zware muren van bijna 5 meter dik zijn gebouwd in opdracht van hertog Adolf van Kleef.

Zware muren

Van de hoofdburcht zijn in 1984, 1986 en 1987 delen opgegraven. Daarbij is vastgesteld dat het om een bijzonder type burcht ging, met bouwnaden in de lengterichting van het muurwerk. De rechthoekige hoofdburcht had aanvankelijk een weermuur van 2 meter dik (rood in plattegrond). Na verwoesting van deze burcht omstreeks 1400 zijn de fundamenten verbreed tot bijna 5 meter (oranje in plattegrond). Op deze verbrede fundering is een nieuwe burcht met een weermuur van bijna 5 meter dikte opgetrokken. In Nederland zijn geen vergelijkbare burchten bekend. Hiermee heeft Zevenaar een voor Nederland uniek archeologisch monument binnen haar grondgebied.

Vondsten

Bij de opgravingen zijn veel gebruiksvoorwerpen uit de kasteel-periode gevonden. Een deel hiervan is in vitrines in de parkeergarage (-1) te zien. Het gaat vooral om aardewerk, maar ook om projectielen en etensresten. Andere vondsten zijn te zien in het Liemers Museum in Zevenaar.

Strategische plek

De burcht Sevenaer is gebouwd op een plek die van strategisch belang was, namelijk waar het oost-west verkeer op de noordelijke Rijnoever de Aa moest oversteken. Dit was een zogenaamde crevasse-geul (oeverwaldoorbraakgeul), die meer dan 50 meter breed was en omstreeks de 7e, 8e of 9e eeuw is ontstaan. Bij hoog-water op de Rijn stroomde het rivierwater vanaf Oud-Zevenaar door de oeverwal. Via deze geul (en nog enkele andere geulen) liepen dan het Duivense en Groessense Broek onder water. De Aa is in de loop van de 14e en 15e eeuw verland, na het sluiten van de dijkring rond de Liemers. Hierdoor verloor de geul zijn functie.